() ଆରମ୍ଭରୁ କହିଦିଏ ଯାଜପୁର ମାଟି ଖୁସିର ମାଟି । ଜିଲ୍ଲାରେ ଭରିରହିଛି ପ୍ରକୃତିର ମହକ । ଏହାର ଐତିହ୍ୟ, ସଂସ୍କୃତି, ପରମ୍ପରା, ସ୍ଥାପତ୍ୟ ପୂରା ଭାରତବର୍ଷରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର । ୬ଟି ନଦୀର ସଂଯୋଗ ରହିଛି ଜିଲ୍ଳାକୁ । ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପତ୍ତିରେ ବି ଭରପୁର । ପୂରା ଏସିଆର ଶିଳ୍ପନଗର ଭାବେ ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଳାର ରହିଛି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ । 
ପୁଣି ଏହି ଜିଲ୍ଲା ଦିଏ ଭାଇଚାରା ଓ ସର୍ବଧର୍ମ ସ୍ଥଳୀର ପରିଚୟ । ଇତିହାସ, ପୁରାଣର ବି ମୂକସାକ୍ଷୀ ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଳା । ଦଶାଶ୍ବମେଧ ଘାଟ ପୁରାଣ ମୂକସାକ୍ଷୀ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ରତ୍ନଗିରି, ଉଦୟଗିରି ବୌଦ୍ଧକୀର୍ତ୍ତି ପ୍ରତୀକ ଭାବରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ । ଯାଜପୁରର ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ଦେବୀ ମା ବିରଜା ମନ୍ଦିର ପୂରା ଭାରତବର୍ଷରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର । କାରଣ ଭାରତ ବର୍ଷର ଦେବୀ ପୀଠ ବିରଜା କ୍ଷେତ୍ରରେ ରଥଯାତ୍ରା ହୁଏ । ଯାହା ଅନ୍ୟ କେଉଁଠି ନାହିଁ । 
ସେହିପରି ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ମୋଗଲ ଶାସନର ମସଜିଦ ମଧ୍ୟ ଯାଜୁପରରେ ରହିଛି । ଦେଉଳି ପାହାଡ଼, ମହାବିନାୟକ ପିଠ, ଓଳାଶୁଣୀ, ସିଦ୍ଧେଶ୍ବର, ବ୍ରହ୍ମା ମନ୍ଦିର, ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର, ଯମ ମା ସାତ ଉଉଣୀ, ୯ ହାତ ଦେଉଳରେ ୧୨ ହାତ କାଳୀ, ବରୁଣେଶ୍ବର ପୀଠ, ତ୍ରିଲୋଚନ ମନ୍ଦିର ପରି ଅନେକ ଦେବଦେବୀଙ୍କ ମନ୍ଦିର ଏହି ଜିଲ୍ଲାର ଧାର୍ମିକ ପୀଠର ମଧ୍ୟ ପରିଚୟ ଦେଇଛି ।
ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀରେ ଜିଲ୍ଲାର ବି ରହିଛି ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା । ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଯାଜପୁର ବରୀ ଅଂଚଳକୁ ଆସି ସ୍ବାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀକୁ ଆହ୍ବାନ ଦେବା ସହ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଲଢେଇ କରୁଥିବା ସଂଗ୍ରାମୀକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଥିଲେ । ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ସମ୍ପନ୍ନ ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲାରେ ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ ପତି ଓ ଭୁବନାନନ୍ଦ ମିଶ୍ରଙ୍କ ଲେଖା ହେଉ ଅବା ଜଗତର ନାଥ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ବଡ଼ ଭକ୍ତ ବନ୍ଧୁ ମହାନ୍ତିଙ୍କ ଭକ୍ତିଭାବ ପୂରା ବିଶ୍ବକୁ ଦେଇଛି ପ୍ରେମ ଓ ଭକ୍ତିଭାବର ପରିଚୟ । ଏତିକି ଲମ୍ବା ପରିଚୟ ରହିଛି ଯାଜପୁରର ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷରେ ।
ଏପ୍ରିଲ ୧ ତାରିଖ । ଉତ୍କଳ ଦିବସ, ଓଡ଼ିଶାର ଜନ୍ମଦିନ । ଏହିଦିନ ସ୍ଵାଭାବିକ ଭାବେ ସବୁ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ପାଇଁ ଗର୍ବ ଓ ଗୌରବର ଦିନ । ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ଗଠନରେ ପ୍ରାଣବଳୀ ଦେଇଥିବା ମହାପୁରୁଷମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଆଜି ଦିନ ଚିରସ୍ମରଣୀୟ କରିବା ପାଇଁ ପୂରା ଓଡ଼ିଶା ଉତ୍ସବମୁଖର । ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଜରିଆରେ ଓଡ଼ିଶା କଥା, ମହିମାକୁ ଅଧିକ ଉଜ୍ଜୀବିତ କରାଯାଉଛି । ବଡ଼ କଥା ହେଉଛି ଏହି ଦିନ ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲାର ଜନ୍ମଦିନ ।
ବେଶ ଆନନ୍ଦ ଓ ଉତ୍ସାହର ସହ ଜନ୍ମଦିନକୁ ଧୁମଧାମରେ ପାଳନ କରୁଛି ଜିଲ୍ଲା । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଯାଜପୁରିଆ ଆଜିର ଦିନରେ ବହୁତ ଖୁସି ଓ ଉଲ୍ଲାସର ସହ ପାଳନ କରେ । ଯିଏ ଯେଉଁଠି ଓ ଯେଉଁ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଥାଆନ୍ତୁ ନା ତେଣିକି ନିଜକୁ ଯାଜପୁରିଆ କହିକି ଗର୍ବିତ ମନେ କରନ୍ତି ।
ଯାଜପୁର ମାଟିର ବାସ୍ନା, ସେ ମାଟିର ମହକ ଭାରି ମଧୁର। ସେ ମାଟିରେ ଥରେ ପାଦ ରଖିଦେଲେ ସିଏ ଅତ୍ମୀୟତାରେ କୋଳେଇ ନିଏ ସମସ୍ତଙ୍କୁ। ଏଠି ନାହିଁ ଜାତି ଧର୍ମ କି ଧନୀ ଗରିବ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦ । କେବଳ ମଣିଷ ମଣିଷକୁ ଏଠି ସେହ୍ନ ଓ ପ୍ରେମରେ ବାନ୍ଧି ରଖିଛି । ଆଜି ଶିକ୍ଷା, ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି କୃଷି, ଶିଳ୍ପ ଓ ପର୍ଯ୍ୟଟନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯାଜପୁର ସହର ଓଡ଼ିଶାରେ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସ୍ଥାନ ନେଇଛି । 
ଓଡ଼ିଶାର ପୁରୁଣା ରାଜଧାନୀ ଯାଜପୁର ନୂଆ ରୂପ ନେଇଛି । ବଦଳିଛି ଜିଲ୍ଲାର ଚିତ୍ର । ଯାତାୟତ ପଥଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଯାନିଯାତ୍ରା ଯାଏ ସବୁକିଛି ନୂଆ ରୂପ ପାଇଛି । ହେଲେ ପ୍ରକୃତି ପରି କେବେ ରୂପ ବଦଳାଇନାହାନ୍ତି ଯାଜପୁରିଆ । ପୂର୍ବରୁ ଯେମିତି ଥିଲେ ଆଜି ବି ସେମିତି ଅଛନ୍ତି । ଅପବାଦ, ପ୍ରଶଂସା ନୁହେଁ, ବାସ୍ତବକୁ ନେଇ ବଂଚିବା ଏହି ଜିଲ୍ଲାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ପାଖରେ ରହିଛି ।
ଶେଷରେ ଜଗତନାଥ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ସଂସ୍କୃତି ସହ ଏହି ଜିଲ୍ଳାର ସମ୍ପର୍କ କାହିଁ କେଉଁ କାଳରୁ ନିବିଡ଼ । ଯାହାର ମୂକସାକ୍ଷୀ ଭାବେ ଯୁଗେଯୁଗେ ଛତିଆବଟ ମଠ କହୁଛି ସବୁ ଯୁଗର କଥା । ପୁରାଣ କଥା ଅନୁସାରେ କଳିଯୁଗ ଜଗତର ନାଥ ଜଗନ୍ନାଥ ଓ ବଳଭଦ୍ର ଛତିଆ ମଠରେ ଲୀଳା କରିବେ । କଳା ଓ ଧଳା ଘୋଡ଼ାରେ ବସି ପାପୀମାନଙ୍କର ସଂହାର କରିବେ । ଯାଜପୁରରେ ମା ବିରଜାଙ୍କ ପୀଠରୁ ଦକ୍ଷିଣ ଦ୍ବାରରୁ ଭୈରବୀ ରଡ଼ି ଛାଡ଼ିବେ । ଆଉ ଏହା ପରେ ପୁଣି ଏକ ନୂଆ ଯୁଗ ଆରମ୍ଭ ହେବ । ଏମିତି କିଛି ପୂର୍ବାନୁମାନ କରିଛନ୍ତି ମନିଷୀମାନେ।
ପୁରାଣ, ସଂସ୍କୃତି, ଐତିହ୍ୟ ସମ୍ପନ୍ନ ଜିଲ୍ଲାର ଜନ୍କଦିନରେ ଜିଲ୍ଲାବାସୀଙ୍କ ତରଫରୁ ପୂରା ଓଡ଼ିଶାବାସୀଙ୍କୁ ଅଭିନନ୍ଦନ ।
ଆସନ୍ତୁ ସମସ୍ତେ ହୃଦୟରୁ କହିବା ମୁଁ ଯାଜପୁରିଆ…
