,()ଦେଶର ୫୧ଟି ଶକ୍ତିପୀଠ ମଧ୍ୟରୁ ଆଦ୍ୟଶକ୍ତି ପୀଠ ହେଉଛି ବିରଜାକ୍ଷେତ୍ର । ଏହାକୁ ନାଭିକ୍ଷେତ୍ର , ଶକ୍ତିକ୍ଷେତ୍ର ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ମା ବିରାଜା ହେଉଛନ୍ତି ଯାଜପୁର ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ଦେବୀ । ମାଙ୍କ ମହିମା କାହିଁ କେଉଁ କାଳରୁ ବର୍ଣ୍ଣିତ । ପୁରାଣ ଠାରୁ କିମ୍ବଦନ୍ତି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାଆଙ୍କ ବିଷୟରେ ବହୁ କଥା ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ଯେହେତୁ ଶକ୍ତି ପୀଠର ଆଦ୍ୟଦେବୀ ଭାବେ ମା ପୂଜା ପାଆନ୍ତି ,ତେଣୁ ମାଆଙ୍କ ପୂଜା ରୀତିନୀତି, ସଂସ୍କୃତି ଓ ପରମ୍ପରା ପୁରା ଭିନ୍ନ । ଯାହାକି ପୁରା ବିଶ୍ୱରେ ଅନନ୍ୟ । ମାଙ୍କ ଆର୍ବିଭାବ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପୂଜାଅର୍ଜନା ଓ ରଥଯାତ୍ରା ପୁରା ବିଶ୍ୱରେ ବିରଳ । ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ ପାପମୁକ୍ତ ହେବା ପାଇଁ ବ୍ରହ୍ମା ବୈତରଣୀ ନଦୀ କୂଳରେ ଯଜ୍ଞ କରିଥିଲେ । ଏହି ଯଜ୍ଞକୁଣ୍ଡରୁ ଆର୍ବିଭାବ ହୋଇଥିଲେ ମା ବିରଜା । ବ୍ରହ୍ମଙ୍କ ପ୍ରାର୍ଥନାରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ ମା ଆର୍ବିଭାବ ହୋଇଥିଲେ ।
ମାଙ୍କ ଶାରଦୀୟ ପୂଜା…
ବିରଜା କ୍ଷେତ୍ର ଶକ୍ତି ପୀଠ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ । ଏହି ପୀଠରେ ୧୨ ମାସ ରେ ୧୩ ପର୍ବ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୁଏ । ଶାରଦୀୟ ପୂଜା ସମୟ ସବୁ ପୂଜା ଠାରୁ ଅନନ୍ୟ । କାରଣ ୧୬ ଜଣ ବ୍ରାହ୍ମଣ, ୧୬ ଦିନ ଧରି ୧୬ କଳସ ସ୍ଥାପନ କରି ୧୬ଶହ ଉପଚାରରେ ମାଙ୍କ ଯଥା ରୀତିନୀତିରେ ପୂଜା କରନ୍ତି । ଆଉ ତାହା ଠାରୁ ବିରଳ ହେଉଛି ମା ବିରଜଙ୍କ ରଥଯାତ୍ରା ଓ ଲାଖବିନ୍ଧା ପଡ଼ିଆକୁ ମାଙ୍କ ଯାତ୍ରା । ଯାହାକି ରାଜକୀୟ ପରାମ୍ପରା ସ୍ପଷ୍ଟ ଚିତ୍ର ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।ମହା ନବମୀର ନିଶାଦ୍ଧ ରାତିରେ ଦେବୀଙ୍କ ବିଜେ ପ୍ରତିମା ରଥରୁ ଅବତରଣ କରି ଲାଖବିନ୍ଧା ପଡ଼ିଆକୁ ମହା ସମାରୋହରେ ଯାଆନ୍ତି । ବ୍ରାହ୍ମଣଦେବୀଙ୍କ ହାତରେ ଧନୁ ଶରଣ ଅର୍ପଣ କରି ଦେବୀ ପ୍ରତିନିଧି ରୂପେ ଚାରି ଦିଗକୁ ୪ଟି ଶର ମରାଯାଏ । ଏହାକି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଜକୀୟ । ରାଜାମାନେ ଚାରି ଦିଗରେ ଯାଇ ବିଜୟ ହାସଲ କରିବା ଲାଗି ଏହି ପରମ୍ପରା ପଥ ପରିଷ୍କାର ହୁଏ ।
ବିରଜାଙ୍କ ସିଂହଧ୍ୱଜ ରଥ …
ମା ବିରଜାଙ୍କ ବିଶ୍ୱର ଏକମାତ୍ର ଶକ୍ତିପୀଠ ଯେଉଁଠାରେ ଦେବୀଙ୍କର ରଥଯାତ୍ରା ହୁଏ । ୯ଦିନ ଧରି ଭକ୍ତମାନଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ ଦେବା ପାଇଁ ମାଙ୍କ ବିଜେ ପ୍ରତିମା ରଥାକୁଢ ରୁହନ୍ତି। ପୁରାଣ କଥା ଅନୁସାରେ ଜଗନ୍ନାଙ୍କ ରାଥଯାତ୍ରା ବହୁ ପୂର୍ବରୁ ମା ବିରଜାଙ୍କ ରଥଯାତ୍ରା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଉଛି । ପ୍ରତିବର୍ଷ ପ୍ରତିପଦ ଠାରୁ ୯ଦିନ ବ୍ୟାପୀ ସିଂହଧ୍ଵଜ ରଥରେ ମା ବିରଜା ବିଜୟମାନ ହୋଇ ବଷଢାକୁ ପରିକ୍ରମା କରନ୍ତି । ସମାଜରୁ ପାପ ହରଣ କରିବା ପାଇଁ ମାଙ୍କର ଏହି ରଥଯାତ୍ରା ହୋଇଥାଏ ।
ମା ବିରଜାଙ୍କ ରଥ ନାଁ ହେଉଛି ସିଂହଧ୍ୱଜ ରଥ । ରଥର ଉଚ୍ଚତା ୫୫ଫୁଟ, ପ୍ରସ୍ଥ ୧୭ଫୁଟ ୩ ଇଞ୍ଚ,ରାଥର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ୨୧ ଫୁଟ ୩ଇଞ୍ଚ, ରଥରେ ୧୩ଟି ଥାକ ରହିଛି । ମାଙ୍କ ରଥରେ ମୋଟ ୮୯୮ ଖଣ୍ଡ କାଠ ଲାଗିଚି । ଏଥିରେ ସାରଥି ହେଉଛନ୍ତି ସ୍ୱଂୟ ବ୍ରହ୍ମା । ରଥ ପାଶ୍ୱର୍ରେ ନବ ଗ୍ରହ ବିରାଜମାନ । ସେହିପରି ରଥକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦିଅନ୍ତି ମହାମାୟୀ ଓ ରଥର ଶକ୍ତି ହେଉଛନ୍ତି ବ୍ରହ୍ମଚାରିଣୀ । ରଥର ଆବରଣ କୃଷ୍ଣ-ଲୋହିତ ଓ ସ୍ୱତ । ରଥ ଉପର ପତକାରେ ସିଂହ ଚିହ୍ନଥାଏ । ରଥରେ ୨ଟି ଦୌଡ଼ି ଲାଗିଥାଏ । ଦୁଇଟି ଦୌଡ଼ିର ନାଁ ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣଚୁନ ଓ ଶଙ୍କଚୂନ । ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି ନଅ ଦିନ ହେଉଥିବା ରଥଯାତ୍ରରେ ମାଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କଲେ ବହୁପୂନ୍ୟ ମିଳିଥାଏ ।
ମା ବିରଜା ଦୁର୍ଗା ରୂପରେ ପୂଜା ପାଆନ୍ତି । ମାଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତି ରେ ସିଂଙ୍ଘ ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ସିଂହବାହିନୀ ଦୁର୍ଗାରୂପେ ପୂଜା କରାଯାଏ ।
ଶାରଦୀୟ ପୂଜା ଅବସରରେ ମା ବିରଜାଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରି କୋଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଲାଭ କରିବାକୁ ଭକ୍ତଙ୍କ ଭିଡ଼ ଜମେ ଏହି ସମୟରେ । ତେବେ କରୋନା କଟକଣା ଯୋଗୁଁ ଏଥର ବିନା ଭକ୍ତରେ ମାଙ୍କର ୯ଦିନ ରଥଯାତ୍ରା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଉଛି ।
